Tôi sinh ra và lớn lên ở vùng quê nghèo, vùng sông nước miền Tây. Từ nhỏ, tuổi thơ tôi gắn liền với con sông Cổ Chiên, nơi mà ngày ngày chúng tôi ngụp lặn tắm sông, bắt cá và quen với những trò chơi dân gian xếp từ lá dừa. Lớn lên, tôi theo học hệ Trung cấp nghề (điện, điện tử) của Trường Đại học sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh. Và cơ duyên đưa tôi đến với môi trường TNXP cũng thật tình cờ.
Ngày ấy sau khi ra trường, tôi công tác tại Trung tâm Dạy nghề Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh. Làm giáo viên dạy nghề, nên thời gian và tâm huyết tôi dành trọn cho việc dạy và truyền đạt kiến thức cho học trò. Tôi dạy ngày, dạy đêm mà không hề biết mệt mỏi... Một ngày, tôi nhận được thông báo lên gặp Giám đốc để trao đổi. Tôi vừa hồi hộp, vừa lo sợ, không biết mình có mắc lỗi gì không, nhưng khi trao đổi thì được biết, Trung tâm đang liên kết với Lực lượng TNXP Thành phố Hồ Chí Minh dạy nghề cho các học viên cai nghiện ma túy. Đây là chủ trương rất nhân văn, giúp cho người cai nghiện ma túy (học viên) có cơ hội làm lại cuộc đời sau khi hoàn thành thời gian cai nghiện. Tuy nhiên, đây cũng là công việc khá chông gai vì các em học viên do ảnh hưởng của ma túy nên hệ thần kinh bị tác động mạnh, ý thức tự giác hầu như không có, lại thêm lứa tuổi, trình độ khác nhau nên việc dạy và quản lý lớp là vô cùng khó khăn đối với một chàng trai “mặt búng ra sữa” như tôi. Giám đốc cũng nói thêm, một khóa học của học viên là 3 tháng, kết thúc khóa, tôi có 3 ngày phép để về thành phố thăm gia đình. Dự án hợp tác này đòi hỏi đầu tiên là tính xung kích, xung phong lên những vùng sâu, vùng xa thành phố, nơi điều kiện sống còn rất khó khăn, do vậy, trước hết là tinh thần tự nguyện của các thầy, cô giáo trẻ… Nghe đến đây, tôi cũng có chút do dự và lo sợ mình không hoàn thành được nhiệm vụ. Nhưng nghĩ đến việc có thể giúp ai đó làm lại cuộc đời bằng khả năng của mình thì tại sao không làm? Và tôi đã quyết định nhận lời “bỏ phố lên rừng”…
Tháng 02/2003, Giám đốc Trung tâm đưa tôi lên nhận nhiệm vụ tại Trường Giáo dục đào tạo và Giải quyết việc làm số 4 (nay là Cơ sở cai nghiện ma túy số 3). Từ trung tâm huyện Tân Uyên (nay là Bắc Tân Uyên, Bình Dương) vào Trường khoảng hơn 30 km, đường đất đỏ, bụi bay mù mịt, chỉ thấy bạt ngàn cao su, lác đác vài bóng nhà phủ kín lớp bụi màu nâu đất. Tiếp đón chúng tôi là chú Đặng Ngọ - Phó Giám đốc Trường và anh Lê Văn Lân - Chủ nhiệm Cơ sở dạy văn hóa, dạy nghề của Trường. Sau khi chào hỏi, làm quen và mô tả về công việc, tôi được đưa đến khu nhà ở tập thể dành cho cán bộ, viên chức trong Trường. Hành trang tôi mang theo là chiếc ba lô đựng ít tư trang và vật dụng cá nhân đủ cho 03 tháng tham gia dạy nghề ở đây.
Lớp học vi tính của Trường Giáo dục đào tạo và Giải quyết việc làm số 4
Ngay buổi sáng hôm sau, tôi được chú Đặng Ngọ đưa đi giới thiệu và nhận lớp. Khuôn viên Cơ sở dạy văn hóa, dạy nghề của Trường có khoảng 15 phòng học, trong đó vừa có lớp văn hóa, vừa có các lớp nghề (may, điện gia dụng, sửa xe, vi tính…). Tôi được bố trí vào một lớp ngay gần lối ra vào, trong lớp đã trang bị sẵn mô hình điện sinh hoạt. Đón tôi là 25 em học viên trong lớp, bên ngoài có một anh bảo vệ làm nhiệm vụ tuần tra, canh gác. Tôi khá hồi hộp, trong lúc chú Phó Giám đốc giới thiệu tôi với học viên, tôi kịp đảo mắt nhìn các học trò của mình. Trước mặt tôi là học trò sao? Người thì cỡ tuổi tôi, người cỡ tuổi anh hai tôi, cũng có người cỡ tuổi cha, chú tôi… rồi còn vô số những hình xăm trên mặt, cổ, trên cánh tay, chân, ngón tay… với những hình thù rất lạ. Mồ hôi trên người tôi bắt đầu tuôn ra, lúc đầu vài giọt, sau đó ướt đẫm cả áo, hai đầu gối tưởng chừng muốn khuỵu xuống. Để tránh một số ánh mắt tò mò của học viên, tôi cố gắng hít thở thật sâu rồi bắt đầu chào hỏi, giới thiệu làm quen và phổ biến nội quy lớp học. Ấy vậy mà tôi vẫn nghe tiếng đập thình thịch của con tim. Vừa phổ biến nội quy xong, tiếng kẻng vang lên báo hiệu 15 phút giải lao để chuẩn bị cho giờ học chính thức.
Trở về Phòng Giáo vụ, như thể đọc được suy nghĩ của tôi, chú Đặng Ngọ vỗ vai tôi cười hiền: “Yên tâm, một thời gian thầy sẽ quen thôi, các em ở đây là học viên đặc biệt, không giống học viên ngoài đời, thầy cứ nghiêm khắc, vừa dạy vừa tìm hiểu tâm lý học viên rồi sẽ ổn thôi, có gì khó khăn cứ trao đổi với chú”. Chú gọi tôi là “thầy” và xưng là “chú” nghe thật thân thương, như những người ruột thịt. Các anh em giáo viên của Trường cũng rất hòa nhã và thân thiện, mọi người tận tình hướng dẫn tôi cách tiếp cận với học trò “đặc biệt”, cần chú ý gì và làm gì khi các em không chấp hành nội quy lớp học. Mọi người còn nói rằng bên ngoài luôn có nhân viên bảo vệ hỗ trợ nên tôi cứ yên tâm.
Sau 15 phút giải lao, tôi lấy lại bình tĩnh và bước vào lớp học. Mở đầu buổi học, tôi chưa vội vàng dạy kiến thức chuyên môn mà bắt đầu bằng những trò chơi khởi động, những câu đố vui vừa khiến không khí lớp học bớt căng thẳng, vừa để nắm bắt được mấy học viên ngang ngược. Cứ như thế, những ngày tiếp theo lớp học của tôi lúc nào cũng rộn ràng, vui vẻ. Tôi không những truyền đạt kiến thức bằng sách vở, giáo trình mà còn đề cao vấn đề thực hành, thực tiễn, đưa ra những tình huống, sự cố để các em trao đổi, tìm hướng xử lý. Tôi còn tìm được cho mình những trợ thủ đắc lực trong việc hỗ trợ giảng dạy. Tôi chọn những học viên khá, truyền đạt và hướng dẫn các em kiến thức, thực hành và giao cho các em trợ giảng, như vậy vừa giúp các em bổ sung kiến thức, vừa giúp các học viên khác quan tâm, chú ý lắng nghe và dễ tiếp thu hơn vì có “đồng môn” hướng dẫn. Và cũng từ những “trợ thủ” này mà tôi dễ dàng nắm bắt tâm tư của từng học viên thông qua việc các em cùng ăn, ở, sinh hoạt tại Đội.
Ngày thì dạy nghề, buổi tối tôi còn tham gia dạy bổ túc văn hóa, xóa mù chữ cho học viên. Với sự miệt mài, tích cực của mình, tôi thấy thời gian của khóa học trôi qua rất nhanh. Tôi hòa nhập và dễ dàng bắt nhịp với môi trường sống ở đây, những lo lắng trước khi đến giờ đã tan biến. Năm đó, được nhận giấy khen của Trường và của Trung tâm, tôi càng có thêm động lực và cháy lửa với nghề, với TNXP.
Gia đình anh Đỗ Văn Tâm tham gia chương trình “Ngày hội Văn hóa - Gia đình hạnh phúc“
do Liên đoàn Lao động Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức
Không biết chất TNXP thấm vào tôi lúc nào, mà sau đó không lâu, tôi xin chuyển về công tác tại Trường Giáo dục đào tạo và Giải quyết việc làm số 4, rồi tôi bén duyên cùng cô gái TNXP, đến nay cũng mười mấy năm gắn bó. Hiện tại, hai vợ chồng tôi cùng là TNXP, và hai cô con gái xinh xắn cũng cùng cha mẹ nếm trải những năm tháng TNXP từ thuở lọt lòng. Cuộc sống có những thăng trầm, nhưng đọng lại trong tôi luôn là hình mẫu của những người xung kích, sẵn sàng làm bất cứ nhiệm vụ nào khi thành phố giao và tình đồng chí, đồng đội mà ít nơi nào có được. Với chúng tôi, lửa lòng vẫn cháy, vẫn đong đầy nhiệt huyết của chất TNXP.
Đỗ Văn Tâm
(Bài viết đạt giải Nhì cuộc thi viết “Ngày tôi tham gia TNXP”, đã được biên tập)
