Ngày 28 tháng 3 năm 1976, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Thành ủy, UBND Thành phố, đứng đầu là đồng chí Võ Văn Kiệt, ngọn lửa nhiệt tình cách mạng của tuổi trẻ Thành phố được thổi bùng lên bằng việc thành lập Lực lượng TNXP. Giờ phút trang nghiêm ấy đã làm cho hàng vạn con tim tràn ngập niềm hạnh phúc và đó chính là chất xúc tác, chất men gắn bó bao thế hệ cán bộ, đội viên TNXP với nhau trong suốt chặng đường hơn 36 năm qua. Thời khắc đó là khoảng lặng in đậm dấu ấn đẹp đẽ trong sâu thẳm mỗi trái tim TNXP đã từng xung phong tham gia thực hiện mọi nhiệm vụ kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa. Trong thời kỳ đất nước thực hiện sự nghiệp đổi mới với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng văn minh, Lực lượng TNXP Thành phố đã và đang vươn lên đảm nhiệm và thực hiện những chương trình, dự án của Thành phố. Đó cũng là thực hiện tâm nguyện, ý tưởng, hoài bão, mong ước của chú Sáu Dân về Lực lượng TNXP. Thời gian trôi qua, Lực lượng TNXP Thành phố đã không ngừng trưởng thành, lớn mạnh, thực hiện nhiệm vụ được giao đạt được những thành quả đáng khích lệ, đóng góp xứng đáng công sức, trí tuệ vào sự phát triển của Thành phố và cả nước, trên những lĩnh vực, như:
Tham gia giải quyết những nhiệm vụ xã hội được giao. Tạo ra được một môi trường lao động đa dạng, phong phú, thu hút hàng vạn lao động, góp phần giải quyết việc làm cho thanh niên thành phố; cung cấp nguồn nhân lực cho Thành phố. Xung kích đem ánh sáng văn hóa tới những vùng hẻo lánh, góp phần xây dựng đời sống văn hóa mới cho đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ cách mạng. Tham gia quản lý, giáo dục một bộ phận thanh niên chậm tiến, những đối tượng xã hội thành những công dân sống có ích cho bản thân, gia đình và xã hội. Đi đầu trong việc trồng rừng phòng hộ môi trường tại Cần Giờ, góp phần khôi phục hệ sinh thái rừng ngập mặn đã bị chất độc hóa học hủy diệt gần như toàn bộ. Tiếp tục quản lý, bảo vệ, chăm sóc trên 7.000 ha rừng phòng hộ, góp phần tích cực trong việc bảo vệ và cải tạo môi trường sinh thái, lá phổi xanh của Thành phố.
Thanh niên xung phong trồng đước, khôi phục rừng phòng hộ Cần Giờ
Tích cực tham gia khai hoang, phục hóa và xây dựng kinh tế. Những năm tháng đầu của cuộc sống hòa bình xây dựng đất nước, Lực lượng TNXP thành phố đã bất chấp nguy hiểm, khó khăn, tham gia tháo gỡ bom mìn, khai hoang phục hóa, làm thủy lợi, cải tạo và xây dựng đồng ruộng để trồng các loại cây nông nghiệp ngắn ngày trên vùng đất hoang hóa ở ngoại thành Thành phố, tham gia xây dựng hàng loạt nông trường và công trình thủy lợi góp phần phát triển kinh tế. Lực lượng TNXP còn tham gia các hoạt động kinh tế, chuyển từ bao cấp sang hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa và trở thành một đơn vị sản xuất kinh doanh tổng hợp, từng bước thích nghi với cơ chế quản lý mới, phù hợp với công cuộc đổi mới kinh tế của đất nước, của Thành phố.
Đ/c Võ Văn Kiệt thăm TNXP và lao động với TNXP tại Kiên Giang, năm 1977
Thanh niên xung phong thành phố tham gia xây dựng con người mới. Hàng vạn thanh niên thành phố gia nhập TNXP, nguồn gốc xuất thân và điểm xuất phát có khác nhau, nhưng hầu hết gia nhập TNXP với tinh thần tự nguyện, tự giác và đã trưởng thành trong phong trào cách mạng của tuổi trẻ thành phố. Cán bộ, đội viên TNXP, ngoài việc tự thân rèn luyện để trở thành con người mới có ích cho gia đình và xã hội, còn tham gia quản lý và giáo dục một bộ phận thanh thiếu niên chậm tiến. Bằng tất cả trách nhiệm và tình thương, TNXP đã lôi kéo, dìu dắt hàng vạn con người lầm lỡ là đối tượng tệ nạn xã hội trở về với lẽ phải, trở về với cộng đồng. Trong môi trường đó, đã có hàng chục ngàn người trở thành đảng viên của Đảng, đoàn viên TNCS Hồ Chí Minh, thành cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn nghiệp vụ và là nguồn bổ sung cán bộ cho các cấp, các ngành của Thành phố và Trung ương. Hầu hết cán bộ trưởng thành từ môi trường TNXP chuyển sang công tác ở các cương vị khác nhau trong xã hội đều phát huy năng lực tốt, được các cơ quan, ban ngành đánh giá cao, đúng như chú Sáu Dân khẳng định: “Rõ ràng thanh niên xung phong là một trường học thực tế… Trường học ấy chẳng những giáo dục rèn luyện có hiệu quả hàng ngàn, hàng chục ngàn con người mới xã hội chủ nghĩa mà còn đào tạo và bồi dưỡng hàng ngàn cán bộ lãnh đạo, chỉ huy trưởng thành từ phong trào… và hàng ngàn cán bộ đã qua thử thách rèn luyện cung cấp cho các cơ quan, các ban ngành” (1)
Lớp học chính trị cho TNXP
Là lực lượng xung kích góp phần vào sự thắng lợi trên chiến trường biên giới Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế. Thanh niên xung phong thành phố tích cực tham gia phục vụ chiến đấu và chiến đấu trên chiến trường biên giới Tây Nam, mà còn là lực lượng hậu bị góp phần bảo vệ, gìn giữ an ninh quốc gia. Trong phục vụ chiến đấu và chiến đấu trên chiến trường biên giới Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế cao cả, Lực lượng TNXP đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được các đơn vị bộ đội phối thuộc với TNXP Thành phố đánh giá cao. 99 cán bộ, đội viên TNXP anh dũng hy sinh và gần 200 người đã mất đi một phần thân thể nơi chiến trường là minh chứng cho tinh thần “xả thân vì Tổ quốc” của Thanh niên xung phong Thành phố.
Huyết tâm thư xin được ra chiến trường phục vụ chiến đấu của cán bộ, đội viên Thanh niên xung phong
Hình thành môi trường văn hóa lành mạnh mang đậm chất nhân văn. Trong những ngày đầu mới thành lập, mặc dù còn nhiều khó khăn thiếu thốn, nhưng Thanh niên xung phong vẫn phát động phong trào thi đua và tổ chức học văn hóa sôi nổi ở các đơn vị, cho ra đời Tập san Tuyến đầu, thành lập đội văn công, các nhóm ca khúc chính trị, tổ chức sáng tác văn, thơ, nhạc, viết báo tường, hình thành các nhóm nghiên cứu khoa học - kỹ thuật. Các hoạt động trên đã lôi cuốn hầu hết cán bộ, đội viên TNXP tham gia. Nhờ có phong trào văn hóa - văn nghệ, học tập văn hóa lan rộng trong các đơn vị TNXP mà từng bước hình thành nên những dòng nhạc, lời ca, bài thơ, vở kịch, bộ phim mang sắc thái riêng phản ánh đời sống hiện thực của thanh niên xung phong. Chính từ các phong trào văn hóa, văn nghệ của TNXP đã nuôi dưỡng và sản sinh ra một đội ngũ những người làm công tác văn học, nghệ thuật, báo chí trên địa bàn thành phố như tâm nguyện của chú Sáu Dân mong muốn: “Trong điều kiện lao động mệt nhọc và cuộc sống thiếu thốn, phong trào học tập, bổ túc văn hóa, xóa mù chữ, phong trào thể dục thể thao, văn nghệ, ca hát của nhiều đơn vị đã phát triển tốt, sức khỏe của nhiều người lại tốt hơn lúc ở thành phố”(2) và “mong các nhà soạn nhạc được tuổi trẻ yêu mến sáng tác những bài ca về TNXP thật hấp dẫn, ngắn, dễ hát, nổi gió lên được, mang tâm tình sâu nhất của thanh niên và hơi thở lớn của phong trào. Một bài hát mà tuổi trẻ thành phố này đời đời sẽ hát”(3). “Tôi rất muốn các em có một kiểu đồng phục đẹp hơn và tiện hơn, huy hiệu đội và hình thức đội vừa có thẩm mỹ, vui mắt, ưa nhìn.”(4) Các tác phẩm ra đời đã phản ánh một cách tương đối sinh động các mặt hoạt động của Lực lượng TNXP thành phố, nhờ đó mà nhân dân cả nước biết về Lực lượng TNXP thành phố. Mới đây, theo sáng kiến và đề xuất của Lực lượng TNXP Thành phố, Bộ Nội vụ và Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã đồng ý chủ trương cho Lực lượng TNXP thành phố Hồ Chí Minh thực hiện thí điểm đồng phục mới TNXP, đây cũng như một cách thể hiện những ý tưởng của chú Sáu Dân cách nay 35 năm thành hiện thực.
Trang phục mới của Lực lượng TNXP Thành phố đã được Bộ Nội vụ và Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đồng ý chủ trương cho thực hiện thí điểm
Đổi mới phương thức, nâng cao tính hiệu quả hoạt động. Lực lượng TNXP Thành phố là một tổ chức kinh tế - xã hội đặc thù nhằm đáp ứng những yêu cầu nhiệm vụ do Thành phố giao, do đó Lực lượng TNXP không ngừng được củng cố, kiện toàn, bổ sung chức năng nhiệm vụ và phương thức hoạt động phù hợp với từng giai đoạn phát triển, vừa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ Thành phố giao, vừa góp phần phát triển nguồn nhân lực phục vụ cho công cuộc tái thiết đất nước trong thời kỳ phát triển mới. Và từ những ngày đó, chú Sáu Dân đã dặn dò TNXP “Phải tích cực, chủ động, sáng tạo trong sản xuất” vì “Nếu có đủ điều kiện, đủ vốn, đủ thiết bị, máy móc thì chẳng ai là không xung phong được, nghĩa là ai cũng có thể làm được cả”(5), lời chỉ dạy ấy như một phương châm hành động đã thôi thúc các thế hệ TNXP Thành phố trong hơn 36 năm qua phải chủ động tháo gỡ những khó khăn, trở ngại, thách thức, phải chủ động suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo ra nhiều mô hình, cách làm mới để tồn tại, phát triển, sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.
Xuất phát từ phương hướng, nhiệm vụ phát triển của Thành phố đến năm 2020 là: “Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh văn minh, hiện đại với vai trò đô thị đặc biệt, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đóng góp ngày càng lớn với khu vực và cả nước” (6), Lực lượng TNXP cần phải nắm bắt được tiềm năng, lợi thế, phát triển kinh tế của Thành phố trong thời gian tới, tập trung nghiên cứu tạo bước đột phá vào việc tham gia nâng cao chất lượng hệ thống kết cấu hạ tầng đô thị. Đồng thời, trong quá trình đổi mới hướng tới tương lai, Lực lượng TNXP tiếp tục cần được xây dựng thành một trường học thật sự và đúng nghĩa như ý tưởng của Bác Hồ: “Ở trường học ấy, miệng nói, tay làm, lý luận gắn liền với thực hành”. Đó là một trường đào tạo về con người xã hội chủ nghĩa có tri thức và có trách nhiệm cộng đồng, có tinh thần học hỏi suốt đời và có ý nguyện phục vụ hết mình vì Tổ quốc xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Do đó, dù bất kỳ thời điểm nào, chúng ta cũng nên xem việc lập ra những tổ chức hành chính sự nghiệp, công ty, cơ sở kinh doanh mang danh nghĩa TNXP cũng chỉ là những công cụ để thực hành chức năng “đào tạo” cho một trường học lớn – đó là Lực lượng TNXP Thành phố. Đào tạo một thế hệ trẻ cho chủ nghĩa xã hội là nhiệm vụ chiến lược quan trọng, đồng thời là nhân tố quyết định cho sự thành công của cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nước ta trong thời đại toàn cầu hóa. Thực hiện tâm nguyện và những tư tưởng chỉ đạo của chú Sáu Dân, trong hơn 36 năm qua, Lực lượng TNXP thành phố luôn thể hiện là một trong những môi trường và phương thức “trồng người” thiết thực, hiệu quả cho Thành phố và cho đất nước. Chính vì tầm quan trọng này, ngày 31.12.2011, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định 12/2011/NĐ-CP về tổ chức và chính sách đối với Thanh niên xung phong.
Đồng chí Võ Văn Kiệt (bìa trái) thay mặt Nhà nước trao tặng danh hiệu Anh hùng Lao động cho Lực lượng TNXP Thành phố nhân kỷ niệm 10 năm ngày thành lập ( năm 1986)
Vinh dự lớn cho Lực lượng TNXP Thành phố là được Nhà nước 2 lần phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động. Đó là sự ghi nhận những đóng góp của Lực lượng TNXP vào sự nghiệp xây dựng, phát triển Thành phố và đất nước. Những trang sử vẻ vang của Lực lượng TNXP được viết nên bằng sức lực, trí tuệ và cả xương máu của các thế hệ Thanh niên xung phong thành phố.
Lực lượng TNXP nhận danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới do Nhà nước phong tặng nhân kỷ niệm 30 năm ngày thành lập (năm 2006)
Tự hào về người sáng lập ra Lực lượng TNXP Thành phố, tự hào về người đội viên danh dự Võ Văn Kiệt, Lực lượng TNXP luôn chung sức, chung lòng cùng nhau đoàn kết vun đắp cho truyền thống của tổ chức TNXP Thành phố ngày càng có vị thế mới, đặc biệt là làm cho tất cả những ai đã từng khoác trên người đồng phục TNXP (màu xanh cỏ úa) luôn tự hào vì đã có một thời được sống, học tập rèn luyện, trưởng thành trong môi trường TNXP. Mỗi cán bộ, đội viên TNXP Thành phố ngày nay nguyện ra sức phấn đấu, tiếp bước các thế hệ đi trước cùng nhau phấn đấu vươn lên, biến những tư tưởng, những lời nhắn nhủ, chỉ dạy của chú Sáu Dân thành hiện thực nhằm tiếp tục khẳng định vị thế của Lực lượng TNXP là một tổ chức kinh tế - xã hội đặc thù của thành phố Hồ Chí Minh, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao trong giai đoạn cách mạng mới.
Tuyến Đông Tây, Thành phố Hồ Chí Minh – tuyến đường văn minh hiện đại, mang đậm bản sắc dân tộc
Trước mắt, Lực lượng TNXP Thành phố sẽ tập trung mọi nỗ lực hoàn thành việc xây dựng Đề án thí điểm mô hình quản lý, bảo trì, khai thác tuyến đường Đông Tây. Đó chính là hành động thiết thực nhất để những tư tưởng của chú Sáu Dân thành hiện thực và tưởng nhớ chú Sáu Dân, “thần tượng Võ Văn Kiệt” của Lực lượng TNXP thành phố Hồ Chí Minh.
(Trích tham luận của đồng chí Lê Tấn Hùng, Chỉ huy trưởng Lực lượng TNXP Thành phố Hồ Chí Minh tại Hội thảo “Đồng chí Võ Văn Kiệt với cách mạng Việt Nam”)
Ghi chú:
(1), (2), (3), (4), (5): trích “Phát huy truyền thống anh hùng xung kích, năng động, sáng tạo vượt khó, hoàn thành mọi nhiệm vụ”, LL TNXP, xuất bản năm 2006.
(6): Nghị quyết 16-NQ/TW của Bộ Chính Trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020.
