Năm nay, quân và dân ta kỷ niệm lần thứ 60 hai sự kiện lịch sử lớn gắn bó mật thiết với nhau. Đó là chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 7.5.1954 và ký kết Hiệp định Giơ-ne-vơ ngày 20.7.1954.
Lần đầu tiên một hội nghị quốc tế lớn với sự tham gia của cả 5 cường quốc ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc là Liên Xô, Trung Quốc, Pháp, Anh, Mỹ trịnh trọng tuyên bố: “Trong quan hệ với Cao Miên, Lào và Việt Nam, mỗi nước tham gia Hội nghị Giơ-ne-vơ cam kết tôn trọng chủ quyền, độc lập, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của những nước trên và tuyệt đối không can thiệp vào nội trị của những nước đó”. Sau những năm tháng chưa giành được sự công nhận ngoại giao rộng rãi của cộng đồng quốc tế, lần đầu tiên Đoàn đại biểu Chính phủ ta có cơ hội tham gia một cách bình đẳng vào công việc của một hội nghị quốc tế tầm cỡ như vậy cho thấy vị thế quốc tế của nước ta đã được nâng cao.
Quang cảnh Hội nghị Giơ-ne-vơ. Ảnh: Corbis
Theo nội dung Hiệp định, quân đội và vũ khí nước ngoài phải rút khỏi nước ta. Miền Bắc nước ta từ vĩ tuyến 17 trở ra được hoàn toàn giải phóng, có điều kiện xây dựng trong hòa bình, làm hậu phương lớn cho cuộc kháng chiến tiếp theo nhằm hoàn thành sự nghiệp thống nhất đất nước.
Có được những kết quả đó là nhờ sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng và Bác Hồ, những hy sinh lớn lao và lòng quả cảm phi thường của quân dân ta mà đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ. Bác Hồ từng nói: “Thực lực mạnh, ngoại giao sẽ thắng lợi. Thực lực là cái chiêng mà ngoại giao là cái tiếng. Chiêng có to tiếng mới lớn”. Chiến thắng Điện Biên Phủ chính là cái chiêng rất to phát ra tiếng vang lớn ngân vang toàn cầu, dội mạnh vào Hội nghị Giơ-ne-vơ làm thay đổi hẳn cục diện đàm phán. Đồng chí Phạm Văn Đồng, Trưởng đoàn đại biểu Chính phủ ta tại Hội nghị đã điện ngay về nước: “Nhiệt liệt hoan hô sự thắng lợi oanh liệt và tinh thần vô cùng anh dũng của bộ đội và nhân dân ta ở Điện Biên Phủ”.
Căn cứ vào các văn kiện chính thức và phát biểu của các nhà lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta thời kỳ đó có thể thấy ta cũng chủ trương mở ra mặt trận ngoại giao bên cạnh mặt trận quân sự và tiến hành cải cách ruộng đất. Bài trả lời phỏng vấn ngày 26.11.1953 của Hồ Chủ tịch cho tờ báo Expressen của Thụy Điển đã gây tiếng vang lớn, trong đó Người nói rõ: “Nếu Chính phủ Pháp đã rút ra được bài học trong cuộc chiến tranh mấy năm nay, muốn đi đến đình chiến ở Việt Nam bằng cách thương lượng và giải quyết vấn đề Việt Nam theo lối hòa bình thì nhân dân và Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sẵn sàng tiếp ý muốn đó”. Sự điều chỉnh sách lược ấy bắt nguồn từ chỗ phân tích tương quan lực lượng trên chiến trường và tình hình quốc tế, trong đó nội bộ nước Pháp chính quyền khủng hoảng sâu sắc, phong trào phản chiến dâng cao, Mỹ lăm le trực tiếp tham chiến ở Đông Dương, Liên Xô và Trung Quốc là hai nước chủ yếu cung cấp viện trợ cho ta muốn “làm cho tình hình thế giới bớt căng thẳng, đó là lo lắng chính của phe ta hiện nay…” như đồng chí Trường Chinh, Tổng Bí thư Đảng ta lúc bấy giờ đánh giá.
Cho dù chủ trương đi vào thương lượng, ta kiên trì lập trường “bốn điểm như những cái khâu của một sợi dây chuyền ngoắc vào nhau, không thể tách rời nhau” như đồng chí Trường Chinh nhấn mạnh. Đó là: “Độc lập là độc lập thật sự và hoàn toàn của dân tộc”; “Thống nhất là thống nhất quốc gia, toàn bộ lãnh thổ nước ta là của ta (Miên, Lào cũng vậy, vì Miên, Lào cũng thống nhất trong độc lập và hòa bình)”; “Chế độ Dân chủ Cộng hòa có tính chất dân chủ, không thể xâm phạm được” và “Hòa bình là hòa bình chân chính”.
Hiệp định Geneve không chỉ đánh dấu một mốc son trong lịch sử của dân tộc, mà còn cho thấy những chứng cứ vững chắc, khẳng định chủ quyền hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam. Liên quan đến sự kiện này, PGS.TS, nhà nghiên cứu Lịch sử ngoại giao Vũ Dương Huân phân tích, Hội nghị Geneve kết thúc ngày 21.7.1954 với 3 Hiệp định đình chiến ở Việt Nam, Lào và Campuchia; tôn trọng độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ thống nhất của Việt Nam nghĩa là bao gồm quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Việt Nam thực hiện chủ quyền của mình tại quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa từ thế kỷ 17. Năm 1954, Pháp đã hoàn thành xâm chiếm Việt Nam, biến Việt Nam thành thuộc địa của Pháp. Pháp thay mặt Việt Nam thực hiện chủ quyền của Việt Nam, đưa lực lượng đóng quân tại các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa cho đến khi rút khỏi Việt Nam năm 1956 và trao lại cho chính quyền Việt Nam Cộng hòa.
Tạ Quang Bửu, phía đoàn Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (ngồi bên trái), và tướng Pháp Henri Delteil, Quyền Tổng Tư Lệnh Lực Lượng Liên Hiệp Pháp ở Đông Dương, Phái đoàn Pháp đang ký Hiệp định đình chỉ chiến sự tại Việt Nam (Ảnh: wiki)
Khi Pháp rút khỏi Việt Nam, theo Hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954, đối tượng được thừa hưởng, thừa kế toàn bộ Hoàng Sa, Trường Sa là Chính phủ quốc gia Việt Nam, sau này là Chính phủ Việt Nam Cộng hòa của Tổng thống Ngô Đình Diệm. Theo các tài liệu để lại, vấn đề chủ quyền Hoàng Sa và Trường Sa được đề cập trong tuyên bố cuối cùng của Hội nghị, cụ thể, nó được đề cập ở Điều 1 và Phụ lục của Điều 1 trong tuyên bố cuối cùng của Hội nghị khi quyết định về giới tuyến quân sự tạm thời giữa miền Nam và miền Bắc Việt Nam tại sông Bến Hải, tức là vĩ tuyến 17 kéo dài ra Biển Đông. Theo đó, quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc quyền quản lý của Chính quyền Việt Nam Cộng hòa. Như vậy trong tuyên bố cuối cùng và Hiệp định đình chỉ chiến sự tại Việt Nam, Điều 1 và Điều 4 đã xác nhận vấn đề pháp lý chủ quyền của Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam.
Ban Tuyên giáo Đảng ủy
(Nguồn: Báo Quân đội nhân dân)
