Ngày 28 tháng 03 năm 1976 đã trở thành ngày truyền thống của Lực lượng TNXP Thành phố, là một mốc son của phong trào thanh niên Thành phố với sự kiện hơn một vạn thanh niên Thành phố đã tình nguyện khoác lên mình bộ đồng phục TNXP quyết tâm lên đường thực hiện nhiệm vụ khắc phục hậu quả chiến tranh để lại với phương châm “Đâu cần thanh niên có. Đâu khó có thanh niên”. Đồng chí Võ Văn Kiệt - Chủ tịch UBND cách mạng Thành phố lúc bấy giờ đã trao lá cờ truyền thống của Đoàn Thanh niên Lao động Hồ Chí Minh cho tuổi trẻ TNXP Thành phố để xung kích lên đường đến các vùng hoang hóa của nông thôn ngoại thành biến những nơi từng là “vành đai trắng” thành “vành đai xanh” và đi đến những nơi hoang hóa của miền Đông Nam bộ, miền Tây Nam bộ và Nam Tây Nguyên xây dựng nên những làng quê mới.
Thay đổi, bổ sung nhiệm vụ cho phù hợp với tình hình thực tế
Ngày 06.9.1977, sau hơn một năm hoạt động, 2 Tổng đội TNXP được UBND Thành phố quyết định sáp nhập thành Lực lượng TNXP Thành phố Hồ Chí Minh với các nhiệm vụ cơ bản: Xung kích trên mặt trận lao động sản xuất, xây dựng kinh tế, chủ yếu là xây dựng các vùng kinh tế mới, góp phần thực hiện phân công lại lực lượng lao động xã hội và bố trí lại dân cư; Là lực lượng hậu bị quốc phòng, sẵn sàng tham gia nhiệm vụ phục vụ chiến đấu và chiến đấu để bảo vệ Tổ quốc; Là môi trường rèn luyện, giáo dục thanh niên thành con người có ích cho xã hội
Lễ xuất quân Thanh niên xung phong ngày 28.3.1976
Tháng 10.1980, UBND Thành phố ra quyết định 122/QĐ-UB về việc ban hành quy chế của Lực lượng TNXP Thành phố. Nội dung quy chế nêu rõ, về mặt chính quyền, Lực lượng TNXP Thành phố là một tổ chức tương đương các sở, ban, ngành Thành phố, trực thuộc UBND Thành phố. Thực hiện Nghị quyết lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IV và Nghị quyết 26, Bộ Chính trị khóa IV, Lực lượng TNXP được Thành ủy chỉ đạo tổ chức lại lực lượng, tập trung xây dựng các đơn vị TNXP trên các địa bàn tương đối ổn định, có tư cách pháp nhân, quản lý theo phương thức hạch toán kinh doanh. Nhiệm vụ chủ yếu của giai đoạn này: vẫn thực hiện 3 nhiệm vụ cơ bản như giai đoạn đầu, nhưng nhiệm vụ xây dựng kinh tế là chính.
Học viên đan ghế mây
Giữa năm 1989, UBND Thành phố Hồ Chí Minh ra quyết định 374/QĐ-UB, ngày 27.6.1989 cho phép chuyển hoạt động của Lực lượng TNXP Thành phố từ một đơn vị thực hiện chế độ hạch toán lấy thu bù chi (tương đương một Sở) sang chế độ hạch toán kinh tế đầy đủ tương tự Tổng Công ty sản xuất - kinh doanh trực thuộc UBND Thành phố, với hai nhiệm vụ chủ yếu là làm kinh tế có hiệu quả và giáo dục, rèn luyện thanh niên thành người lao động mới.
Hoạt động tại Công ty Cổ phần Cảng Cát Lái đơn vị góp vốn của Lực lượng TNXP
Đến năm 1992, để thực hiện Nghị định 315 và 388/HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ), UBND Thành phố đã ra Quyết định 2183/QĐ-UB về việc kiện toàn tổ chức Lực lượng TNXP. Theo đó, Lực lượng TNXP là một tổ chức đặc thù vừa làm công tác xã hội, vừa sản xuất kinh doanh với các đơn vị kinh tế hạch toán độc lập và các đơn vị làm công tác xã hội, được tổ chức dưới 3 dạng:
- Dạng thứ nhất, gồm các đơn vị sản xuất kinh doanh hạch toán kinh tế độc lập.
- Dạng thứ hai, gồm các đơn vị sản xuất kinh doanh hạch toán nội bộ.
- Dạng thứ ba, gồm các đơn vị sự nghiệp có thu.
Đây là thời điểm đánh dấu bước ngoặt về phương thức hoạt động của Lực lượng TNXP Thành phố Hồ Chí Minh, từ chế độ bao cấp sang chế độ hạch toán kinh tế đầy đủ với 2 nhiệm vụ cơ bản là kinh tế và xã hội.
Để Lực lượng TNXP có điều kiện vừa thực hiện nhiệm vụ xã hội, vừa sản xuất kinh doanh, trong đó lấy nhiệm vụ xã hội làm trọng tâm, tháng 6/1995, UBND Thành phố ra Quyết định số 4421/QĐ-UB về việc sửa đổi, bổ sung một số điều về nhiệm vụ và tổ chức Lực lượng TNXP Thành phố Hồ Chí Minh. Quyết định này xác định “Lực lượng TNXP Thành phố Hồ Chí Minh là một tổ chức đặc thù của thành phố” có 2 nhiệm vụ:
Nhiệm vụ thứ nhất: Tổ chức, quản lý các lực lượng xung kích làm công tác xã hội và sự nghiệp phát triển kinh tế.
Nhiệm vụ thứ hai: Quản lý các đơn vị sản xuất kinh doanh của Lực lượng TNXP Thành phố đã được thành lập.
Ngày 30.01.2011, Chính phủ ban hành Nghị định 12/2011/NĐ-CP về tổ chức và chính sách đối với Thanh niên xung phong. Để phù hợp với sự phát triển chung của Thành phố, ngày 08.8.2012, UBND Thành phố Hồ Chí Minh ban hành Quyết định số 35/2012/QĐ-UBND về Quy chế tổ chức và hoạt động của Lực lượng TNXP Thành phố Hồ Chí Minh, xác định rõ 10 nhiệm vụ, quyền hạn của Lực lượng TNXP trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội và công ích. Hiện nay, Lực lượng TNXP Thành phố đang quản lý 5 đơn vị sự nghiệp, 01 công ty TNHH một thành viên Dịch vụ công ích TNXP, 02 công ty cổ phần và Cơ quan Lực lượng TNXP.
Những đóng góp cho sự phát triển của Thành phố
1. Tham gia giải quyết có hiệu quả những vấn đề xã hội bức xúc trên địa bàn Thành phố.
Ngay từ những năm đầu thành lập, Lực lượng TNXP Thành phố đã được Đảng và chính quyền tin tưởng trao cho thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng như: khai hoang phục hóa, xây dựng vùng kinh tế mới, làm thủy lợi, và nhiều công việc khác, nhưng có một nhiệm vụ đầy khó khăn, phức tạp mà các đội viên TNXP chưa bao giờ nghĩ tới. Đó là việc quản lý, giáo dục thanh niên tệ nạn xã hội của Thành phố, đây là một nhiệm vụ khó khăn, phức tạp, chưa có tiền lệ. Nhưng với tinh thần vừa học vừa làm, tìm tòi sáng tạo trong thực tiễn, tổ chức TNXP thành phố trở thành trường học giáo dục, giúp đỡ cho hàng chục ngàn thanh niên khiếm khuyết nhân cách, tệ nạn xã hội trở thành người tốt, thành những công dân lương thiện. Trong giai đoạn tham gia đấu tranh xóa tập trung quan liêu, bao cấp thực hiện cơ chế hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa, cũng như trong thời kỳ thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội trong thời kỳ đổi mới, Thanh niên xung phong luôn thể hiện và phát huy một cách mạnh mẽ vai trò xung kích thực hiện hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Đặc biệt, khi tham gia thực hiện chương trình mục tiêu 3 giảm của Thành phố, Lực lượng TNXP đã dũng cảm, sáng tạo, chủ động nhận lãnh trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ cai nghiện ma túy, một công việc đòi hỏi sự nỗ lực, quyết tâm, chịu đựng gian khổ, mà còn có cả sự hy sinh nhưng với truyền thống, bản chất tốt đẹp của TNXP, với phương châm “trách nhiệm và tình thương”, TNXP Thành phố đã không ngại khó khăn, nguy hiểm, cùng xã hội giành giật lại nhân cách của hàng chục ngàn người đã bị tha hóa vì chất ma túy.
Cán bộ, viên chức TNXP điều tiết xe tại Phà Bình Khánh
Ngày nay, Lực lượng TNXP vẫn tiếp tục giữ vững vai trò xung kích trong thực hiện những nhiệm vụ đột xuất cấp bách, góp phần xây dựng nếp sống văn minh, mỹ quan đô thị gắn liền với sự phát triển của Thành phố Hồ Chí Minh. Với hơn 1.000 đội viên TNXP trong màu áo xanh đang tham gia phối hợp đảm bảo an toàn giao thông, đảm bảo an ninh trật tự khu vực trung tâm, tham gia thực hiện bảo vệ khách du lịch đến thành phố, đưa khách qua bến phà Bình Khánh, quản lý, bảo vệ rừng phòng hộ Cần Giờ, cung cấp nước sạch, chăm sóc cây xanh, ... góp phần tích cực cùng với các ngành, các cấp và nhân dân Thành phố xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành một thành phố xã hội chủ nghĩa, văn minh, hiện đại, nghĩa tình.
2. Lực lượng TNXP với nhiệm vụ xây dựng con người mới.
Ba mươi tám năm xây dựng và phát triển, Lực lượng TNXP đã thu hút hàng chục vạn lượt thanh niên tình nguyện tham gia thực hiện các nhiệm vụ xung kích ở những nơi khó khăn nhất (chưa kể hàng vạn lao động hợp đồng) và đã có hàng vạn người được xóa mù chữ, học bổ túc văn hóa, được cử đi đào tạo bồi dưỡng trình độ từ trung cấp đến đại học và trên đại học. Đã có hàng vạn người trưởng thành từ môi trường TNXP được tuyển dụng vào các cơ quan Nhà nước và chuyển sang quân đội. Hàng ngàn người được đứng vào hàng ngũ của Đảng, hàng chục ngàn người được kết nạp vào tổ chức Đoàn TNCS và hàng trăm ngàn người được đứng vào tổ chức Công đoàn. Trong quá trình xây dựng và phát triển, Lực lượng TNXP đã cung cấp hàng trăm cán bộ trung, cao cấp cho Trung ương và thành phố. Điều đó chứng minh rằng, môi trường TNXP đã đào luyện nên những con người có đủ phẩm chất, năng lực bản lĩnh để đảm đương nhiệm vụ trong bất cứ giai đoạn nào của Thành phố và càng có ý nghĩa quan trọng hơn khi Thành phố đang mở rộng hợp tác đối ngoại trong bối cảnh toàn cầu hóa. Xây dựng con người mới là nội dung cơ bản của công tác tư tưởng và giáo dục truyền thống trong tổ chức Thanh niên xung phong. Đó là việc xem trọng công tác giáo dục chính trị làm cho thanh niên tự hào với lịch sử dân tộc và văn hóa Việt Nam bằng những phương thức hoạt động văn thể mỹ phù hợp với tâm lý của tuổi trẻ, đáp ứng nguyện vọng thiết tha của họ và không làm cho họ “mất đi tính trẻ trung hồn nhiên” mà thanh niên rất yêu thích. Trong công tác giáo dục thanh niên chậm tiến và cai nghiện ma túy, Lực lượng TNXP đã tham gia quản lý, giáo dục, dạy nghề cho đối tượng này. Việc giáo dục truyền thống cách mạng, văn hóa đã giúp cho thanh niên chậm tiến nhanh chóng hồi phục nhân cách, vượt qua tình trạng bế tắc tâm lý, tự rèn luyện bản thân trở thành người có ích cho xã hội.
Cán bộ, đội viên Thanh niên xung phong tích cực thi đua học tập để nâng cao trình độ kiến thức, thi đua dùng trí lực của tuổi trẻ để lao động, sản xuất, sáng tạo ra nhiều cách làm mới, cùng nhau tiến quân vào mặt trận khoa học, công nghệ, xây dựng Lực lượng TNXP thành một lực lượng có khả năng tham gia giải quyết tốt các vấn đề xã hội bức xúc của Thành phố, góp phần xây dựng đô thị văn minh, hiện đại, trật tự, kỷ cương. Để bảo đảm quyền lợi cho Thanh niên xung phong trong cuộc sống của thời đại mới và thu hút ngày càng nhiều thanh niên Thành phố vào Lực lượng TNXP, không có gì khác hơn là đẩy mạnh việc học tập văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ “người người thi nhau học tập, đội đội cùng nhau khắc phục khó khăn học tập để có kiến thức phục vụ xã hội hiện đại”. Học để nắm kiến thức nói chung, kiến thức khoa học - công nghệ nói riêng để nâng cao tay nghề xây dựng Lực lượng TNXP vững mạnh, hoàn thiện các cơ cấu của hệ thống chính trị để xứng đáng là vai trò xung kích trong cuộc cải cách hành chính mà yêu cầu phát triển của công cuộc đổi mới ở nước ta đang đặt ra.
3. Lực lượng TNXP trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Ngày 10/8/2012, Bộ Chính trị Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã có Nghị quyết số 16- NQ/TW chỉ rõ “Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt, một trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế, là đầu tàu, động lực, có sức thu hút và sức lan tỏa lớn của cả vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, có vị trí chính trị quan trọng của cả nước”. Nghị quyết còn vạch ra hướng phát triển lâu dài của Thành phố là “xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh văn minh, hiện đại, đóng góp ngày càng lớn với khu vực và cả nước; từng bước trở thành trung tâm về kinh tế, tài chính, thương mại, khoa học - công nghệ của đất nước và khu vực Đông Nam Á; góp phần tích cực đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020” và những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để thực hiện thắng lợi mục tiêu tổng quát nêu trên. Vì vậy, Lực lượng TNXP cần nắm vững tư tưởng chỉ đạo đó để xây dựng một chiến lược phát triển dài hạn phù hợp, sớm hình thành một cơ cấu đội ngũ cán bộ có năng lực phục vụ cho nhu cầu phát triển của Thành phố trong tương lai như: tham gia phát triển công nghiệp dịch vụ có hàm lượng khoa học công nghệ cao, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sinh thái; tham gia các lĩnh vực dịch vụ công ích, đầu tư bảo vệ môi trường… mà Nghị quyết Bộ Chính trị đã nêu nhằm tạo thế phát triển vững chắc cho Lực lượng TNXP đến 2020
Thanh niên xung phong tuần tra rừng phòng hộ Cần giờ
Trong 38 năm qua, Lực lượng TNXP luôn đóng vai trò xung kích trong việc thực hiện những chủ trương lớn của Thành phố và đã thực hiện thành công những chủ trương ấy về cơ bản. Hướng đến 2020, Lực lượng TNXP tiếp tục giữ vững vai trò xung kích, khai thác tốt tiềm năng, lợi thế, phát triển nhanh, bến vững để cùng Thành phố thực hiện thắng lợi phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020 như Nghị quyết 16-NQ/TW của Bộ Chính trị đã đề ra; trong đó tập trung tăng cường phối hợp, vận động thanh niên, đặc biệt là đội ngũ trí thức trẻ gia nhập Lực lượng TNXP, mở ra một giai đoạn phát triển mới của TNXP Thành phố, ra sức thực hiện các chương trình đột phá đã đề ra trong Nghị quyết Đại hội IX của Đảng bộ Thành phố, tiếp tục nâng cao chất lượng các mô hình hoạt động xã hội, hoạt động công ích, hoạt động sản xuất đã và đang thực hiện, để tiếp tục viết tiếp truyền thống vẻ vang của Lực lượng TNXP.
Kế thừa di sản 38 năm xây dựng và phát triển, ngày nay cán bộ, đội viên của Lực lượng TNXP Thành phố Hồ Chí Minh luôn tự hào về thành quả mà các thế hệ TNXP Thành phố đã tạo dựng nên, đồng thời tiếp tục vun đắp cho truyền thống đó ngày càng có vị thế mới, làm cho tuổi trẻ Thành phố luôn tự hào với tổ chức của mình trong xã hội và làm cho tất cả những ai đã từng khoác trên người màu đồng phục TNXP (màu xanh cỏ úa) luôn tự hào vì đã có một thời được sống, học tập rèn luyện, trưởng thành trong môi trường TNXP, nơi mà uy tín và vị thế tiếp tục được nâng lên một tầm cao mới. Học tập và làm theo tư tương, tấm gương đạo đức, phong cách của Bác Hồ, Lực lượng TNXP Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục là một “trường học lớn của tuổi trẻ” như Bác Hồ đã căn dặn.
Ban Biên tập Bản tin TNXP
